Azâbe'n-nâr

Cehennem, Zebaniler ve Azâbe'n-nâr / Hell, hellhound and Hellfire
Ahvâl-i Kıyâmet adlı eserde cehennemlikleri cehenneme sürükleyen zebanilerin yer aldığı birçok görüntü yer almaktadır. Derin, karanlık bir kuyu, canavar hortumlu betimlenen Cehennemde; kızgın su, ateş, yılan, çıyan, akrep, zakkum dikenleri ile kapıda bekçi olan gerçeküstü unsurlara sahip olan Zebaniler bulunmaktadır. Burada bulunan Zebaniler, cehennemlikleri yedi kapısı olana cehenneme sürüklemekte ve ateşe atmaktadırlar (Yaman, 2007: 230). Ahvâl-i Kıyâmet yazmalarında bu konu ile ilgili minyatürler bulunmaktadır. Yüzleri kapkara olan Zebanilerin gözleri kedi gözlerine benzer olarak gösterilmiş ve ağızlarından ve burunlarından alev saçarlar, çıplak Cehennemlikleri, Cehenneme sürüklerler . Bu garip yaratıkların, vücutları benekli, gövdeleri insan, başları yaratık olarak gerçeküstü/mitolojik canlılar olarak tasvir edilmiştir. Koyu resmedilen zeminde ateş ve duman hâleleri bulunmaktadır. Elinde ateş gürzü bulunan Zebani cehennemlikleri ateşe atmaktadır. Bu konu ile ilgili Ahvâl- Kıyâmet nüshasındaki minyatürde kırmızı ve mavi renkli Zebaniler çıplak günahlıları, karanlık cehennem ateşine atmaktadır. Aynı minyatürde alevler ve yılanlar içindeki günahkârları, elindeki gürz ile ateşe iten bir diğerinin tasviri görülmektedir. Minyatürde renkler çok canlı ve parlak olarak verilmiş ve yüzleri açık ve belirgin olarak gösterilen figürlerin kol ve bacak hareketleri ve ateş hâreleri ile resimlere bir hareketlilik verilmeye çalışılmıştır (Yıldız, 2010: 13). Zebaniler; yılanlar, çıyanlar, akrepler ve ateş dolu cehenneme günahlıları itmektedir. Allah, cehennemde Celib ve Belib adlı iki canavar yaratmıştır. Celib aslan suretli erkek, Belib kurt suretli dişidir. Minyatürde Belib ve Celib adlı canavarlar (Zebâniler) cehennemliklere çeşitli şekillerde eziyet etmektedirler. Burada kırmızı renkli Zebâni Celib, elinde mızrak ile cehennemlikleri şişlerken, Belib ise ağzıyla parçalamaktadır (Yaman, 2007: 230). Siyah renkli zemine renkli figürler işlenerek, resmin her alanı doldurulmuştur. Bir diğer Ahvâl-i Kıyamet yazmasında, gri zemin üzerinde insanlar ve zebaniler birlikte tasvir edilmiştir. Burada Zebaniler, diğer resimlerde oldu gibi, yılanlar, çıyanlar, akrepler arasında günahlıları ateşe sürüklemektedirler. Zebaniler bu resimlerde de gerçeküstü bir görüntü içerisinde resmedilmişlerdir. Vücutları insan vücudu şeklinde, başları aslan ya da yırtıcı bir hayvan başına benzemekte, vücutları pullu vs…

*Ahvâl-i Kıyâmet