Şor
mitolojisinde tın, kut, süne, uzüt gibi Rusçaya ‘ruh’ olarak
çevrilebilen birkaç sözcüğe rastlanır. Tın sözcüğü nefes almak fiilinden
türeyen bir isimdir. Doğum tarihinden beri sadece insan değil,
hayvanlar, bitkiler, minerallerin sahip olduğu ruhsal özellik anlamına
geliyor. Kötü ruh Ayna kut isimli ruhu çalınca tın da ortadan kaybolur.
Kut – Ana Tanrı Ulgen tarafından insana verilen yaşam gücüdür. İnsanın hayatı kut’un gelmesiyle başlar, kut onunla beraber yaşayıp büyür. Bazı efsanelere göre kut ruhu kötü Tanrı Erlik tarafından yaratıldığı için O kut’un sahibi. Kut insanın sağlığı simgesi olarak Erlik’in yardımcısı kötü ruh Ayna tarafından çalınması tahlikesi altında bulunur. Kut uyku, bayılma ya da şiddetli korku sırasında insanın vücudundan ayrılabilir. İnsandan ayrılınca kut kötü ruhlar tarafından çalınabilir, bunun sonucunda insan hastalanır. Bir tek şaman ki insana kut ruhunu iade verebilir. Bunu yapamaması halinde insan ölür.
Şor inançlarına göre ölümün iki nedeni var – Erlik’in açgözlülüğü veya Erlik ve Ulgen’in beraber yaptığı yargı sonucu. Erlik’in açgözlülüğü yüzünden ölüm doğal olmıyan, erken sayılır, bu tür ölümün kurban verilmekle önlenebildiğine inanılır. Erlik ve Ulgen’in kararı sonucunda meydana gelen ölüm ise önceden tayin edilmiş ve kaçınılmaz sayılır.
Süne ruhsal tözü olarak insanın fiziksel ölümünden sonra oluşur. Ölünün vücudundan ayrılıp süne sahibinin hayattayken gezdiği, alıştığı yerlerde dolaşıyor, yaşayan insanların duyabildikleri çığlıklar atıyor. Onun yumuşatılması için ölünün başucuna ikram yemeği koyulur. Ölümünden yedinci gün evi terk eden süne uzüt isimli başka bir töze dönüşür.
Uzüt – sadece ölünün ruhu değil, kötü ruhun genel adı da. Ölümden bir yıl boyunca eski akrabalarının evine gelir, şiddetli rüzgar, gürültü ile varlığını hissetirir. Yaşayan insanın vücuduna girmesi halinde o hemen hastalanır. Uzütün ölüler dünyasına geçirilmesi için ölümünden kırk gün ve bir yıl sonra iki kez anma töreni yapılır.
Kut – Ana Tanrı Ulgen tarafından insana verilen yaşam gücüdür. İnsanın hayatı kut’un gelmesiyle başlar, kut onunla beraber yaşayıp büyür. Bazı efsanelere göre kut ruhu kötü Tanrı Erlik tarafından yaratıldığı için O kut’un sahibi. Kut insanın sağlığı simgesi olarak Erlik’in yardımcısı kötü ruh Ayna tarafından çalınması tahlikesi altında bulunur. Kut uyku, bayılma ya da şiddetli korku sırasında insanın vücudundan ayrılabilir. İnsandan ayrılınca kut kötü ruhlar tarafından çalınabilir, bunun sonucunda insan hastalanır. Bir tek şaman ki insana kut ruhunu iade verebilir. Bunu yapamaması halinde insan ölür.
Şor inançlarına göre ölümün iki nedeni var – Erlik’in açgözlülüğü veya Erlik ve Ulgen’in beraber yaptığı yargı sonucu. Erlik’in açgözlülüğü yüzünden ölüm doğal olmıyan, erken sayılır, bu tür ölümün kurban verilmekle önlenebildiğine inanılır. Erlik ve Ulgen’in kararı sonucunda meydana gelen ölüm ise önceden tayin edilmiş ve kaçınılmaz sayılır.
Süne ruhsal tözü olarak insanın fiziksel ölümünden sonra oluşur. Ölünün vücudundan ayrılıp süne sahibinin hayattayken gezdiği, alıştığı yerlerde dolaşıyor, yaşayan insanların duyabildikleri çığlıklar atıyor. Onun yumuşatılması için ölünün başucuna ikram yemeği koyulur. Ölümünden yedinci gün evi terk eden süne uzüt isimli başka bir töze dönüşür.
Uzüt – sadece ölünün ruhu değil, kötü ruhun genel adı da. Ölümden bir yıl boyunca eski akrabalarının evine gelir, şiddetli rüzgar, gürültü ile varlığını hissetirir. Yaşayan insanın vücuduna girmesi halinde o hemen hastalanır. Uzütün ölüler dünyasına geçirilmesi için ölümünden kırk gün ve bir yıl sonra iki kez anma töreni yapılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder