Körmöz
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İçindekiler
Kürmez Han
Ahura Mazda (Pehlevice: Ohrmazd, Farsça: اهورا مزدا, Kürtçe: Ahûra Mazda; “Bilginin Efendisi”), eski Pers İmparatorluğu resmi dini Zerdüştçülüğün, kötülük ilkesi ya da Tanrı'sı olan Ehrimen'le sürekli bir mücadele ya da savaş hali içinde olmakla birlikte, Zerdüştçü iyimserliğin bir ifadesi olarak, sonunda mutlak bir zafer kazanacak olan baştanrısı, iyilik ilkesi. Moğol mitolojisinde "Hormosta", Türk mitolojisinde "Kurbustan"[1] veya Hürmüz (Türk tanrısı Kürmez ile özdeşleşmiştir) adıyla yer alır. Moğollara göre 55 Batı Tanrısının başında bulunur ..
İçindekiler
Körmözler
Türk ve Altay halk inancında ve mitolojisinde melek ve hayalet türü varlıklardır. Kürmez Han bunların başında bulunur. Körmös, Kürmös veya Körümes de denir. Kimi zaman Tanrının görevlendirdiği düşünülür. Körmösler en çok günbatımında ve gündoğumunda ortaya çıkar ve etkin olurlar. Bu yüzden bu vakitler tehlikeli sayılır. İnsanların ruhlarını ele geçirebilirler. Körmöslü kavramı deli veya ruhsal hastalıklı anlamında kullanılır.Etimoloji
(Gör/Kör) kökünden türemiştir. Görmeyen demektir. Türk mitolojik anlayışında görmezlik aynı zamanda görünmezlik demektir.Özellikleri
İyilik ve kötülük yapan ruhların tamamıdır. Bunların başında Kürmez Han bulunur. Genelde üçlü bir sınıflandırmayla ele alınırlar.- Yer üstünde yaşayan ruhlar,
- Su ve toprak altında yaşayan ruhlar.
- Gökyüzünde yaşayan ruhlar.
- Aruğ (Arı) Körmös: İyicil ruhlardır. İnsanları ve ailelerini korurlar. Ülgen’in emrindedirler. Yeryüzünde iyilik yaparlar.
- Caman (Yaman) Körmös: Kötücül ruhlardır. Yer altı dünyasında Erlik’in hizmetkarıdırlar. İnsanların canını alıp götürebilirler.
- Kal (Gal) Körmös: Acıklı ruhlardır. Eziyet çekerler. Kötülük veya iyilik yapamazlar.
Körtiges
Hastalık Cinidir. İnsanlara hastalık verirler. Türlü çeşitli hastalıklara neden olabilirler. Yaygın olarak insanların el ve ayaklarını tutmaz hale getirirler.Tünkür
Tünkür, Türk ve Altay halk inancında Melek anlamına gelir. Tanrının elçiliğini yapan kutsal varlık demektir. Işıktan yaratılmıştır. Her birinin ayrı bir görevi vardır, örneğin İslam inancında Münkir ve Nekir adlı iki melek ölümden sonra kabirde insanın ilk sorgusunu yaparlar. Sözcük, hız ve kaybolmak anlamları içerir. Tüngümek, sıçramak, yukarı gitmek demektir. Eski Moğolcada ve Eski Altay dilinde bu kök haber vermek, bilgilendirmek, çağırmak anlamı da taşır.Yumçu / Yumuşçu
Yumçu (Yumçı) – Melek. Tanrının hizmetinde bulunan, nurdan yaratılmış, kutsal varlıklardır. Kendilerine verilen emirleri yerine getirirler. Anadoluda Yumuş Buyurmak, iş yapmasını için görev veya emir vermek demektir. Yumuş kelimesi hizmet anlamına gelir. Yum/Yom (kutsallık) kavramıyla da bağlantılıdır.[2]Kepe
Kepe – Çuvaşlarda Tanrı’nın en önemli yardımcısı olan melektir. Yerin içinde ve yer altında olanları yönetmekle görevlendirilmiştir. Onun da Pülehse ve Pıhampar adlı iki yardımcısı vardır. Her dua önce Kepeye sonra Tanrıya ulaşır. (Pülehse habercidir ve dünyaya müjde getirir. Duaları Tanrıya götürür. Pıhampar ise insanları, hayvanları, kurtları, doğan çoçukları gözetir. Yani tüm canlılardan sorumludur.)[2]Perişte / Pireşte / Pireşti
Perişte – Melek, peri, iyi ruh gibi anlamlara sâhiptir. Çuvaşlara göre Tanrı’nın hizmetçisidir. Beyaz elbiseli genç bir kız veya ak saçlı bir kadındır. Bâzen kanatlıdır. Evde ocağın etrâfında ortaya çıkar. Örgü ördüğüne inanılır. Onun için özel bir havlu asılır ve kimse kullanmaz ancak bu havlu ara sıra yıkanır. Pireştilerin başı Kepe adlı melektir.[2]Körmöz'ler
Yör
Yeraltında yaşadıklarına inanılır. Kötü ruhlardır. Üğör (Yüğör) olarak da söylenir. Zaman zaman yeryüzüne çıkarak insanlara çeşitli zararlar verirler. Yakutların inançlarında sık sık bahsedilen varlıklardır.Alban
İntihar etmiş insanların ruhlarından meydana gelirler.[3] Çok kötü isimleri ve çok kötü yüzleri vardır. Türk kültüründe intiharın hoş görülmediğinin en açık örneğidirler. Ters dönmüş gözleri, yukarıya kalkık olarak uzayan saçları vardır.Çahık
Lanetlenmiş insanların ruhlarıdır. Şekil değiştirebilirler. Kanlı elleri, kupkuru gözleri, ölümcül sözleri vardır. Çok tehlikelidirler.Ozor
Ataların ruhlarını ifade eder. Bunlar gelip insanlara yardım edebilirler. Moğollardaki ced tanrısı Oyor Han ile bağlantılıdır. Ata ruhları Türk ve Moğol kültüründe çok önemli bir yere sahiptir.Etimoloji
Körmöz sözcüğü, (Gör/Kör) kökünden türemiştir. Görmeyen demektir. Gözlerinin olmadığı düşünüldüğü için bu ad verilmiştir. Çünkü görmezlik (körlük) öte aleme ait olmanın belirtisidir. Türk mitolojik anlayışında görmezlik aynı zamanda görünmezlik demektir. Maniheizm sonrası İyilik Tanrısı Hürmüz ile bağlantılı olarak görülmüşlerdir.Kaynakça
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)
- ^ a b c Hristiyanlaştırılan Türkler (Çuvaşlar), Durmuş Arık, Aziz Andaç Yayınevi
- ^ Sibirya Türklerinin Mitoloji ve İnançlarında Kötü Ruhlar, Naciye Yıldız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder